2 sierpnia w kościołach i klasztorach franciszkańskich obchodzone jest patronalne święto Matki Bożej Anielskiej Porcjunkuli. Tego dnia w kościołach parafialnych można uzyskać odpust zupełny Porcjunkuli (za zgodą biskupa diecezjalnego może on być przeniesiony na niedzielę, która poprzedza 2 sierpnia lub po nim następuje).
Święto to ma związek z kościołem Matki Bożej Anielskiej pod Asyżem. Podanie głosi, że pierwotnie była to ufundowana przez pielgrzymów powracających z Ziemi Świętej (w VI wieku) kapliczka. Mieli oni przywieźć grudkę z grobu Matki Bożej. Za czasów św. Franciszka kapliczka była w stanie ruiny i nosiła już nazwę Matki Bożej Anielskiej (legenda głosi, że nad kapliczką często słyszano anielskie głosy). Franciszek odbudował ją i tam zamieszkał. Kilka lat później (2 sierpnia 1216 r.) nastąpiła konsekracja kapliczki - kościółka. W tym też czasie funkcjonowała druga nazwa - Porcjunkula, być może wprowadzona przez św. Franciszka. Etymologicznie oznacza ona tyle, co kawałeczek, drobna część. Prawdopodobnie nazwa ta nawiązywała do niewielkich rozmiarów kościółka i przyległego terenu. Po przekazaniu przez bernardynów kapliczki i pobliskiej posesji Franciszkowi miejsce to stało się macierzystym domem zakonu. Dwieście lat później św. Bernardyn ze Sieny osadził tam obserwantów, którzy pobudowali spory klasztor i kościół. W latach 1569 - 1678 wybudowano świątynię, w środku której znajduje się w stanie surowym zachowany pierwotny kościółek - kapliczka Porcjunkula. 11 kwietnia 1909 roku papież Pius X podniósł kościół Matki Bożej Anielskiej w Asyżu do godności bazyliki patriarchalnej i papieskiej.
Odpust Porcjunkuli łączy się z legendą o św. Franciszku, która opowiada o ujrzeniu przez niego Pana Jezusa siedzącego nad ołtarzem oraz Maryi w otoczeniu aniołów. Wtedy Franciszek, w nagrodę za gorliwość i troskę o zbawianie dusz, miał poprosić Pana Jezusa o odpust zupełny i przebaczenie wszystkich grzechów dla tych, którzy odbędą ze skruchą spowiedź i nawiedzą kaplicę. O poparcie dla swej prośby zwrócił się Franciszek do Maryi. Jezus dał odpust, o który Franciszek błagał pod warunkiem, że zostanie on zatwierdzony przez papieża. Podanie głosi, że następnego dnia Franciszek udał się do Perugii, gdzie przebywał papież Honoriusz III, który udzielił odpustu zupełnego na dzień przypadający w rocznicę poświęcenia kapliczki Porcjunkuli, tj. 2 sierpnia. Odpust ten można było uzyskać tylko w kościele Matki Bożej Anielskiej w Asyżu i tylko 2 sierpnia. Od XIV wieku papieże zaczęli przyznawać na ten dzień podobny odpust poszczególnym kościołom franciszkańskim - dostępować go mogli ci wierni, którzy tego dnia nawiedzą któryś z kościołów franciszkańskich. W roku 1847 papież Pius IX przywilej odpustu rozszerzył na wszystkie kościoły parafialne i te, przy których jest III Zakon św. Franciszka. W 1910 roku papież Pius X udzielił na ten dzień odpustu wszystkim kościołom, jeśli tylko biskup uzna to za stosowne. Rok później przywilej ten został rozszerzony na wszystkie kościoły.
By uzyskać odpust zupełny, należy spełnić następujące warunki:
- pobożnie nawiedzić kościół,
- odmówić w nim Modlitwę Pańską i Wyznanie Wiary,
- przystąpić do spowiedzi świętej,
- przyjąć Komunię świętą,
- pomodlić się według intencji Ojca Świętego,
- wykluczyć przywiązanie do jakiegokolwiek grzechu.
Odpust zupełny to darowanie kary doczesnej za popełnione grzechy.
(Oprac. na podst.: Co to jest odpust Porcjunkuli? ks. P. Staniszewskiego)
